W wyszukiwarkę najczęściej wpisywane zwroty to „szalunki do wykopów, obudowy do wykopów, obudowy do wykopów sprzedaż, szalunki do wykopów sprzedaż, obudowy do wykopów wynajem lub szalunki do wykopów wynajem.” Czy wiele różne nazwy tego samego produktu. Może warto znać poprawne nazwy i w kontaktach inżynierskich oraz handlowych, wiedzieć o czym się mówi. Dlaczego nadal po kilkudziesięciu latach od wprowadzenia obudów systemowych do wykopów tymczasowych nadal posługujemy się różnymi nazwami?
Spróbuję w tym krótkim artykule odpowiedzieć na te pytania i podać prawidłową nazwę. Konstrukcji tych nie wymyślono w Polsce. Zapoczątkował to pan Josef Krings w 1949 roku w Niemczech. Tak jak w przypadku roweru początkowo obudowy skrzyniowe typu boks ludzie nazywali kringsami. Nie przyjęło się to i poszukiwano innych nazw. Miedzy-innymi dlatego, że w Polsce wcześnie zaraz po 1990 roku firma Kopras zaczęła produkować tego typu urządzenia. Nawet klienci pytali w pewnym momencie o KOPRASY. Skąd wzięła się nazwa „szalunki do wykopów” nie wiem. Popatrzmy do Wikipedii.
„Szalowanie, zalecana nazwa deskowanie (nazwy potoczne: deskówka, szalówka) – rodzaj formy służącej do nadawania kształtu mieszance betonowej”. Kiedyś dawno temu kiedy to kopano roby ręcznie pracownicy wykonywali obudowę wykopu ręcznie i mówiło się wtedy, że szalowali używając desek i bali drewnianych. Dzisiaj ze świeczką nie znajdziesz pracowników, którzy potrafią to zrobić poprawnie, zgodnie z normami.
Wraz z rozwojem koparek, tak koparki, ich zmiana z linowych na hydrauliczne umożliwiła stosowanie prefabrykowanych elementów w wykopie. Trudno teraz mówić, że ktoś szaluje nadając kształt wykopu tak jak to miejsce w przypadku robót betonowych. Natomiast wg mnie deskowanie to nie tylko zalecana nazwa lecz jedynie słuszna i prawidłowa.
Dalej Wikipedia poszalała i odniosła się do szalowania wykopów:
„Jednym z rodzajów szalunków są szalunki do wykopów. Służą one jak nazwa wskazuje do zabezpieczania wykopów powstałych we wszystkich rodzajach gruntów. Dzięki wykorzystaniu szalunku ziemia z boków otworu nie zasypuje go, a więc można bez problemu w wykopie umieścić inne elementy, które miały się w nim znaleźć lub prowadzić prace ziemne. Tego typu szalunki również mogą być wykonane z drewna, stosuje się też ultra lekkie szalunki aluminiowe, które nadają się do małych wykopów (np. mała kanalizacja). Mimo nazwy wcale nie są literalnie lekkie, ponieważ mogą ważyć nawet do 1400 kg. Dostępne są też szalunki średnie używane na przykład przy wykopach w budownictwie mieszkaniowym. Szalunki ciężkie wykonane z bardzo grubej blachy stalowej, które zwykle używane są w budownictwie przemysłowym. Szalunki do wykopów dzielimy na: lekkie, średnie i ciężkie”
Nie będę odnosił się do tego. Proponuję, aby każdy porównał sobie to wiedzą, którą aktualnie posiada. Jeśli większość informacji w Wikipedii test tak trafnych to ja dziękuję.
Teraz już wiemy skąd pochodzi słowo szalunki do wykopów. Ludzie nadal mylą deskowania do betonu z obudowami do wykopów ze względu na to słowo SZALUNEK.
Proponuje zakończyć w tym miejscu doszukiwanie się przyczyn błędnej nazwy i spróbuję w oparciu o normy, ustawy i rozporządzenia przekonać was do prawidłowej nazwy tak abyśmy wszyscy począwszy od pracownika po przez inżyniera do inwestora wiedzieli o czym mówimy.
Norma PN-EN 13331-1:2004 Obudowy ścian wykopów. Część 1 i 2 jest poświęcona w całości urządzeniom o których w tym artykule piszę. Przytoczę definicje: Obudowa ścian wykopów – zespół złożony z prefabrykowanych elementów, przeznaczony do podtrzymywania pionowych ścian wykopów.
Można zajrzeć do tej normy i zobaczymy, że opisuje ona obudowy systemowe do wykopów tymczasowych. Warto ją przeczytać a nawet mieć, bo to jak święta księga dotycząca ścian oporowych tego typu lub jak kto woli zabezpieczeń do wykopów. Czy możemy mówić zabezpieczenia lub ubezpieczenia? Myślę, że to już lepiej niż słowo szalunki.
W Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 06.02.2003 w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas robót budowlanych np.: w paragrafie 162 jest napisane „Zakładanie obudowy lub montaż rur w uprzednio wykonanym wykopie o ścianach pionowych i na głębokości poniżej jednego metra wymaga tymczasowego zabezpieczenia osób klatkami osłonowymi lub obudową prefabrykowaną”. Mówi się o zabezpieczeniu o obudowie wykopu. Nic nie ma na temat szalunków i szalowania
Tak jest w innych paragrafach. Zachęcam do czytania tego rozporządzenia, bo może dowiemy się co robimy dobrze a co źle podczas robót ziemnych.
W Eurokod 7 nie mówi się o obudowach tymczasowych rozpieranych niezagłębionych poniżej dna wykopu z wiadomych względów. Jest dedykowana norma europejska podana powyżej. W Eurokod 7 w rozdziale 9. Konstrukcje Oporowe wymienia się masywne / grawitacyjne /ściany oporowe, ściany oporowe zagłębione w podłożu oraz ściany o konstrukcji złożonej. Czyli można powiedzieć, że obudowa wykopu jest ścianą oporową rozpartą za pomocą różnego rodzaju rozpór/szczegóły w normie PN EN 13331/, ale na pewno nie jest szalunkiem.
Na zakończenie tej części artykułu należy stwierdzić, że określenie typu: szalunki do wykopów, klatki szalunkowe, skrzynki szalunkowe są niepoprawne i nawet potocznie nie powinniśmy ich używać. Szczególnie odnoszę się do młodych inżynierów, aby nie poddawali się określeniom wypowiadanych przez tzw. Starych fachowców.
Kończę ten artykuł rozważaniem na temat nazwy dla ściany zagłębionej składającej się z pionowych elementów typu H wbijanych za pomocą wibromłotów oraz opinki wykonanej z prefabrykowanych płyt obudowy systemowej, tych samych, które stosujemy w systemach słupowo-ślizgowych. Najłatwiej określać taka ścianę oporowa nazwą „ścianka berlińska” i to jest prawda, ponieważ jednym z elementów tradycyjnej ścianki berlińskiej jest opinka.
Najczęściej z bali drewnianych. Czasami z płyt betonowych czy wyprasek stalowych. Jednak ze względu na to, że głównym elementem są płyty a montuje się je w technologii „ tnij i opuszczaj”, która jest stosowana podczas montażu obudów systemowych. Powinno wg mnie stosować nazwę „ściana słupowo-płytowa”. Opinkę w ściance berlińskiej montuje się od dołu ręcznie a w ściance płytowo-słupowej od góry mechanicznie. Dlaczego mówimy ścianka paryska choć konstrukcyjnie jest podobna a różni się tylko opinką. Anglicy czy Amerykanie Mówią „soldier pail and logging wall” co w dowolnym tłumaczeniu znaczy: Ściana słupowo-płytowa. Spotkałem się już też z nazwa ściana segmentowa ale dla mnie ściana segmentowa to taka, która składa się z wąskich lub szerszych segmentów pionowych umożliwiających przekraczanie różnego rodzaju kolizji.
Dr inż. Marek Kopras
